مسجد حضرت آیت الله شفیعی اهواز

شخصیت امام تا حد بسیار زیادى به اهمیت و عظمت آرمان هاى او مربوط می‏شد. او با همت بلندى که داشت، هدف هاى بسیار عظیمى را انتخاب مى‏کرد. تصور این هدف ها، براى آدمهاى معمولى دشوار بود و مى‏ پنداشتند آن هدف هاى والا، دست‏ نیافتنى هستند؛ لیکن همت بلند و ایمان و توکل و خستگى‏ ناپذیرى و استعدادهاى فراوان و توانایی هاى اعجاب‏ انگیزى که در وجود این مرد بزرگ نهفته بود، به کار مى‏ افتاد و در جهت هدف هاى مورد نظرش پیش مى‏رفت و ناگهان همه مى‏دیدند که آن هدف ها محقق شده‏ اند.

او در اراده‏ الهى و تکلیف شرعى محو مى‏شد. هیچ چیز برایش غیر از انجام تکلیف، مطرح نبود. واقعاً او مصداق ایمان و عمل صالح بود. ایمانش به استحکام کوهها مى‏مانست و عمل صالحش با خستگى‏ناپذیرىِ باورنکردنى توأم بود. آن‏چنان در تداوم عمل صبور و کوشا بود که انسان را دچار حیرت مى‏کرد. به همین خاطر، هدف هاى بزرگ قابل وصول شد و دست یافتن به قله‏ها امکان‌پذیر گردید.

***

شخصیت عظیم رهبر کبیر و امام عزیز ما، حقاً و انصافاً پس از پیامبران خدا و اولیاى معصومین، با هیچ شخصیت دیگرى قابل مقایسه نبود. او ودیعه‏ خدا در دست ما، حجت خدا بر ما، و نشانه‏ عظمت الهى بود. وقتى انسان او را مى‏دید، عظمت بزرگان دین را باور مى‏کرد. ما نمى‏توانیم عظمت پیامبر(ص)، امیرالمؤمنین(ع)، سیّدالشّهداء(ع)، امام صادق(ع) و بقیه‏ اولیا را حتّى به درستی تصور کنیم.

ذهن ما کوچکتر از آن است که بتواند عظمت شخصیت آن بزرگمردان را در خود بگنجاند و تصور کند؛ اما وقتى انسان مى‏دید شخصیتى با عظمت امام عزیزمان و با آن همه ابعاد گوناگون: ایمان قوى، عقل کامل، داراى حکمت، هوشمندى، صبر و حلم و متانت، صدق و صفا، زهد و بى‏اعتنایى به زخارف دنیا، تقوا و ورع و خداترسى و عبودیت مخلصانه براى خدا، دست‏نیافتنى است، و مشاهده مى‏کرد که همین شخصیت عظیم، چگونه در برابر آن خورشیدهاى فروزان آسمان ولایت، اظهار کوچکى و تواضع و خاکسارى مى‏کند و خودش را در مقابل آنها ذره‏ اى به حساب مى‏آورد، آن‏وقت انسان مى‏فهمید که پیامبران و اولیاى معصومین(ع) چقدر بزرگ بودند.

***

امام در پیامى به مناسبت یکى از فتوحات ارزنده‏ رزمندگان در جبهه فرمودند: فتح‏الفتوح، عبارت از ساختن این‏گونه انسان ها و جوان هاست. در حقیقت، فاتح این فتح‏الفتوح، خود او بود. او بود که این انسان ها را ساخت. او بود که این فضا را مهیا کرد. او بود که مسیر را به وجود آورد. او بود که ارزشهاى اسلامى را بعد از انزوا و خمول، دوباره احیا کرد. میراث او، همین ارزشها و همین جمهورى اسلامى است. هر کدام از ما در هر مسؤولیتى که هستیم، عشق و محبت وافرمان را به آن عزیز، باید در حفظ و تداوم ارزشها و نظام جمهورى اسلامى مجسم کنیم.

***

شخصیتى آن‏چنان بزرگ بود که در میان بزرگان و رهبران جهان و تاریخ، به جز انبیا و اولیاى معصومین(علیهم‏السّلام)، به دشوارى مى‏توان کسى را با این ابعاد و این خصوصیات تصور کرد.آن بزرگوار، قوّت ایمان را با عمل صالح، و اراده‏ پولادین را با همت بلند، و شجاعت اخلاقى را با حزم و حکمت، و صراحت لهجه و بیان را با صدق و متانت، و صفاى معنوى و روحانى را با هوشمندى و کیاست، و تقوا و ورع را با سرعت و قاطعیت، و ابهت و صلابت رهبرى را با رقت و عطوفت و خلاصه بسى خصال ارزشمند و کمیاب را که مجموعه‏ آن در قرن ها و قرن ها به ندرت ممکن است در انسان بزرگى جمع شود، همه و همه را با هم داشت. الحق شخصیت آن عزیز یگانه، شخصیتى دست‏نیافتنى، و جایگاه والاى انسانى او، جایگاهى دور از تصور و اساطیرگونه بود.

او، رهبر و پدر و معلم و مراد و محبوب ملت ایران و امید روشن همه‏ مستضعفان جهان، به خصوص مسلمانان بود. او عبد صالح و بنده‏ خاضع خدا و نیایشگر گریان نیمه‏شب‌ها و روح بزرگ زمان ما بود. او الگوى کامل یک مسلمان و نمونه‏ بارز یک رهبر اسلامى بود. او به اسلام عزت بخشید و پرچم قرآن را در جهان به اهتزاز درآورد. او ملت ایران را از اسارت بیگانگان نجات داد و به آنان غرور و شخصیت و خودباورى بخشید. او استقلال و آزادگى را در سراسر جهان سرداد و امید را در دلهاى ملل تحت ستم جهان زنده کرد. 

او در عصرى که همه‏ دستهاى قدرتمند سیاسى براى منزوى کردن دین و معنویت و ارزشهاى اخلاقى تلاش مى‏کردند، نظامى بر اساس دین و معنویت و ارزشهاى اخلاقى پدید آورد و دولت و سیاستى اسلامى بنیان نهاد. او جمهورى اسلامى را ده سال در میان طوفان هاى سهمگین و حوادث سرنوشت‏ساز، قدرتمندانه اداره و حراست و هدایت کرد و به نقطه‏ اى مطمئن رسانید. ده سال رهبرى او براى مردم و مدیران ما، یادگارى فراموش‏نشدنى و ذخیره‏ اى بس گرانبهاست. 

***

امام(ره) انسانى بسیار عاقل، دوراندیش، حکیم، آدم‏شناس، تیزبین، حلیم، متین و آینده‏نگر بود که هرکدام از این صفات کافى بود که شخصى را در مرتبه‏ اى والا جاى دهد و احترام همگان را جلب کند. متانت و بردبارى و حلم امام به ‏گونه‏ اى بود که اگر صد نفر در مجلسى سخنانى مى‏گفتند که او آنها را قبول نداشت، تا لازم نمى‏دانست، حرفى نمى‏زد و سکوت مى‏کرد؛ در صورتى که اگر در حضور آدمهاى معمولى کلمه‏ اى گفته می شد که برخلاف عقیده‏ شان بود، طوفانى در روحشان به وجود مى‏آمد و سریعاً پاسخ می دادند.

***

حقیقتاً براى انسان بزرگ و شخصیت بى‏نظیرى مثل امام عزیز و بزرگوارمان، جا دارد که برگزیده‏ترین انسان ها و هوشمندترین ذهن ها و صاف ترین و پاکترین دلها و جان ها، از احساس تعظیم و تکریم سرشار شوند. فرق است میان شخصیتى که به خاطر مقام و سمت ظاهری اش مورد احترام و تجلیل واقع مى‏شود، و کسى که شخصیت و عظمت و عمق وجود و آراستگی هاى گوناگون او، هر انسان بزرگ و قوى و هوشمندى را به تعظیم و تجلیل و ستایش و تکریم وادار مى‏کند. امام عزیز ما، از این نوع انسان ها بود.امام(ره)، خصلت هاى گوناگونى داشت: بسیار خردمند و عاقل و متواضع و هوشیار و زیرک و بیدار و قاطع و رئوف و خویشتندار و متقى بود. نمى‏شد حقیقتى را در چشم او واژگونه جلوه داد. داراى اراده‏ اى پولادین بود و هیچ مانعى نمى‏توانست او را از حرکت باز دارد. انسانى بسیار دلرحم و رقیق بود؛ چه در هنگام مناجات با خدا که از خود بى‏خود مى‏شد، و چه در هنگام برخورد با نقطه‏هایى از زندگى انسان ها که به‏طور طبیعى دلها را به عطوفت و رأفت وادار مى‏کند. انگیزه‏هاى نفسانى، جاذبه‏هاى مادّى، هوى‏ها و هوسها، نمى‏توانست به قله‏ رفیع وجود باتقواى او دست‏اندازى کند. او امیر هوى‏ها و خواهش هاى خود بود؛ ولى خواهش ها بر او حکومت نمى‏کردند. صبور و بردبار بود و سخت‏ترین حوادث در اقیانوس عظیم وجود او، تلاطم ایجاد نمى‏کرد.

***

من قادر نیستم خصلت هاى انسانى و والاى این مرد بزرگ را که مثل خورشید در تاریخ ایران درخشید، توصیف کنم. سالهاى متمادى خدمت امام بودم. از سال ۳۷ با ایشان آشنا شدم و به درس او مى‏رفتم. در دوره‏هاى مختلف زندگى و در بحران هایى که پیش مى‏آمد، رفتار حساب‏شده‏ آن مرد را دیده بودم. این انسان استثنایى، اصلاً از نوع مردم زمان ما نبود. واقعاً نمى‏توانم خصلت ها و خصوصیات این مرد بزرگ را توصیف کنم.

***

نکته‏ اصلى این است که اگر در مجموعه‏ ذى‏قیمتى که شخصیت معنوى امام(ره) را تشکیل داده بود، عنصر عبودیت و اخلاص وجود نمى‏داشت، او به این موفقیت ها نمى‏رسید. بنابراین، کارهاى انجام شده، خیلى عظیم تر از آن است که شخصیتى با همه‏ آن خصوصیات، منهاى ارتباط با خدا، بتواند آن کارها را انجام دهد.

امام که توانست این حرکت عظیم را در دنیا به وجود آورد، به خاطر آن بود که با خدا ارتباط داشت و در این راه ملاحظه‏ هیچ چیزى را نمى‏کرد. امروز که او در میان ما نیست، سیل اعتراف ها و تعریف ها سرازیر شده است و همه‏ دنیا به اقدام عظیم او که اقیانوس انسان ها را به حرکت درآورد، معترفند. این کار بزرگ، تنها در سایه‏ قاطعیت و اراده و هوش و شجاعت و تیزبینى و آینده‏نگرى به وجود نیامد؛ این خصلت ها قادر نبودند این طوفان عظیم را به وجود آورند. عنصر اصلى، ارتباط با خدا و کمک خواستن از او بود که نام امام(ره) و کار او را در تاریخ جاودانه کرد.

***

به اعتقاد من، مهمترین و تعیین‏کننده‏ترین راز موفقیت او، همان اخلاص و توجه و اتصال به خدا بود. ایشان توانست معناى «ایّاک نستعین» را در عمل خود مجسم کند و به منبع لایزال قدرت الهى متصل شود. وقتى یک انسان کوچک و ضعیف و ظرف محدودى، خودش را به اقیانوس بى‏پایانى وصل مى‏کند، دیگر هیچ عاملى وجود ندارد که بتواند بر او فایق آید. اگر هر انسانى همین کار را بکند، همان‏گونه خواهد شد. البته انسان ها به آسانى نمى‏توانند این کار را بکنند؛ ولى ایشان توانست و کرد. ما باید به قدر وسع خودمان تلاش کنیم. بزرگان در قله‏ها ایستادند، ما نیز از دامنه‏ها حرکت کنیم و به آن سمت پیش برویم. هرچند به آن قله‏ها هم دست پیدا نکنیم؛ ولى به‏هرحال حرکت و رفتن، فریضه و وظیفه‏ همه‏ ماست. 

***

امروز هم در دنیا اسلامى که با ظلم و زورگویى درافتد و چپاولگرى و فساد را محکوم کند، وجود دارد. این اسلام باید در انتظار دشمنى ابرقدرت ها و امریکا و صهیونیست ها و کمپانی هاى غارتگر عالم و سلاطین فاسد و رؤساى مفسد امروز دنیا باشد.

روزى که ما پشت سر امام عزیز و علمدار اسلام ناب، شعارهاى اسلام واقعى را مطرح مى‏کردیم، مى‏دانستیم که دشمن ها 

و قدرت ها و ابرقدرت ها در مقابل ما صف‏آرایى مى‏کنند. در صدر اسلام هم همین‏گونه بود. آن روزى که یهودی ها و منافقان و کفار و مشرکان، اطراف مدینه‏ پیامبر را محاصره کردند و جنگ احزاب و خندق را به وجود آوردند، مؤمنین واقعى گفتند: «هذا ما وعدنااللَّه و رسوله»؛ این، چیز تازه‏ ای نیست. خدا و رسولش به ما گفته بودند که بدها و شریرها و فاسدها علیه شما همدست خواهند شد. بنابراین، آنها چون صدق وعده‏ الهى را دیدند، ایمانشان قوی تر شد.

هرجا که اسلام واقعى آشکار شد، اگرچه قدرت هاى خبیث و پلید در مقابل آن صف‏آرایى کردند، اما انسان هاى پاک و دلهاى مطهر و روحهاى صاف و فطرت هاى پاک و ناآلوده، با همه‏ توان و وجود از آن حمایت کردند. چرا ده میلیون انسان عزادار در ایام رحلت امام(ره) گرد پیکر مطهر آن بزرگوار جمع شدند و آن‏گونه بر سر و سینه‏ خود مى‏زدند؟ چرا صدها میلیون مسلمان در سرتاسر عالم، به خاطر درگذشت یک انسان، این‏طور عزادار و داغدار شدند؟ محبوبیت امام ما به خاطر چه بود؟ جواب، یک کلمه است: به خاطر اسلام. خود آن بزرگوار این نکته را به ما یاد داد و خود او به ما فهماند و تأکید کرد که به خاطر اسلام، خدا دلها را متوجه انقلاب و رهبر و ملت ایران کرد.

آن چیزى که به پاها و دلهاى شما قوّت داد، تا بتوانید راههاى طولانى را طى کنید و به اینجا بیایید، اسلام ناب و مدافع مظلوم و ناسازگار با ظالم بود. این اسلام است که دلها را جذب و جمع مى‏کند و نیرویى عظیم و شکست‏ناپذیر به وجود مى‏آورد. راز اصلى همین نکته است، که ما باید آن را درست درک کنیم و همیشه به یاد داشته باشیم.

***

امام خصوصیات ممتاز فردى بسیاری داشت؛ اما توفیقات او بالاتر از آن بود که به خصوصیات فردى یک انسان – هرچه هم بالا – متکى باشد. شجاعت و آگاهى و عقل و تدبیر و دوراندیشى امام بسیار ممتاز بود – در اینها هیچ شکى نیست – اما توفیقاتى که آن بزرگوار به دست آورد، خیلى بالاتر از این است که به شجاعت و عقل و تدبیر و آینده‏نگرى یک انسان متکى باشد.

آن توفیق ها از جاى دیگر نشأت مى‏گرفت، که در درجه‏ اول از اخلاص او ناشى مى‏شد؛ «مخلصین له الدّین». مخلص خدا بود و کار را فقط براى او – ولاغیر – انجام مى‏داد. لذا اگر همه‏ دنیا هم در مقابل او قرار مى‏گرفتند و از او چیزى مى‏خواستند که مورد رضاى خدا نبود، انجام نمى‏داد. در درجه‏ دوم، توکل و حسن ظن به خدا داشت. هیچ کارى در نظر او خارج از قدرت الهى نبود. کارهاى بزرگ، حرکت هاى عظیم، کندن کوههاى راسخ براى او میسور بود؛ چون به خدا متکى بود و از او کمک مى‏ خواست.

امام دو خصوصیت دیگر هم داشت، که این هم جز با نورانیت الهى ممکن نبود، و آن عبارت بود از: دشمن‏شناسى و دوست‏شناسى. او در شناخت دشمن ها و دوست ها اشتباه نکرد. از اول دشمن ها را شناخت و آنها را اعلام کرد و تا آخر هم در مقابلشان ایستاد، و نیز از اول دوست ها را شناخت و آنها را اعلام کرد و تا آخر هم از دوستى آنها منتفع شد.

***

هویت هنرى امام، بعد از رحلتشان براى همه آشکار شد. شاید بسیاری اصلاً نمى‏دانستند که امام اهل شعر یا شاعر است؛ آن‏هم شعر با این مایه از لطافت عرفانى و آن حال مخصوص یک انسان عارف دلباخته. این بزرگوار، با آن روح عرفانى، همان کسى است که صدایش قویترین صداها علیه استکبار جهانى بود. یعنى لطافت روحى با قوّت اراده‏ آن‏چنانى همراه مى‏شود و بزرگترین کارهاى روزگار ما را انجام مى‏دهد.

واقعاً تشکیل جمهورى اسلامى، فقط تشکیل یک حکومت جدید و از بین بردن یک حکومت قدیم نبود؛ کار خیلى مشکل تر از این بود. در دنیایى که همه چیز در جهت مادّیت است و شاید حدود دویست سال است که به‏طور برنامه‏ریزى شده، علیه ادیان و به خصوص علیه اسلام کار مى‏شود، تأسیس حکومت اسلامى در یکى از حساس ترین نقاط دنیا، واقعاً کار معجزه‏آسایى بود. آن بزرگوار، با قوّت اراده‏ خودش توانست همه‏ نیروهاى عظیم مردمى را به‏کار گیرد و این معجزه را به کمک پروردگار تحقق ببخشد.

خیلى مهم است که آن روح لطیف، در طول سالهاى متمادى مبارزه – که مشکلات فراوانى به همراه داشت – با قوّت اراده و استقامت در راه، یک سر مو به چپ و راست نرفت. ایشان براى همه‏ ما الگو هستند و بایستى از ایشان تعلیم گرفت.

***

اعتقادم این است که اگر امامِ بزرگوارِ بى‏نظیرِ ما – که واقعاً در میان مردم این زمان، نظیرى براى ایشان نمى‏شناسیم و بعد از ائمه‏ هدى‏ و اولیاءاللَّه(علیهم‏السّلام) نظیر ایشان را بسیار کم سراغ داریم – با مناجات و دعا سروکار نداشت و اهل تضرع و استغفار و استغاثه و گریه و توسل نبود؛ بسیار بعید بود که خداى متعال این همه توفیق را به ایشان ارزانى می داشت. موفقیت هاى این بزرگوار، به‏میزان زیادى مرهون همین ارتباط با خدا و باز بودن راه دلِ او با درگاه الهى و استغاثه و مناجات و دعا بود. انسان، پیشرفت لحظه به لحظه‏ این مرد معنوى و الهى را در طى سالهاى اخیر احساس مى‏کرد. هر ماه رمضانى که بر این بزرگوار مى‏گذشت، انسان مى‏دید که نورانی تر شده است.

***

این امامى که شماها و دنیا را این‏طور دلباخته کرد – دلباختگى هم نبود، دلها را از جا کند؛ همچنان‏که دنیا را زیرورو کرد – راز کارش در یک کلمه بود. مشکل من و امثال من هم این است که این کلمه را درست بفهمیم و بتوانیم عمل کنیم. گفتنش به زبان آسان است؛ عمل کردنش سخت است. آن کلمه‏ ای که ما شاید حتّى درست نتوانیم آن را بفهمیم، او بدان عمل کرده بود. آن کلمه، عبارت از سیر دایمى به سوى کمال بود. شما خیال نکنید که امامِ سال ۶۸ که به جوار الهى رفت، همان امامِ سال ۵۷ بود که وارد ایران شد. خیر، امام خیلى جلو رفته بود، خیلى پیشرفت کرده بود، خیلى بالا رفته بود.

***

امام عظیم ‏الشأن که فجر انقلاب اسلامى را در دل تاریکی هاى مادّیت و فساد و ظلم و فسق کنونى جهان به درخشش آورد، شاگرد صادق و مؤمن و مخلص مکتب نبوى بود؛ و این بود سرّ توفیقات پیوسته و محیرالعقول او در برانگیختن مردم و در هراس افکندن به دل ظالمان و جهانخواران و در پیروزی اش در صحنه‏هاى گوناگون.

منبع:«مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی»