مسجد حضرت آیت الله شفیعی اهواز

حضرت آیت‌الله سیدعلی شفیعی در جلسه نوزدهم سومین دوره تفسیر قرآن که شامگاه گذشته ۱۶ مردادماه برگزار شد، به بیان تفسیر سوره «مسد» پرداخت و گفت: در ادامه تفسیر سوره‌های کوتاه قرآن در این جلسه به سوره «تبت» می‌پردازیم. برخی این سوره را «ابی لهب» و برخی «مسد» نامیده‌اند و برخی نیز به آن «تبت» می‌گویند.

وی اظهار کرد: سوره «تبت یدا ابی لهب» سوره ششم نزول قرآن و به اتفاق علما در مکه نازل شده و دارای پنج آیه است. این سوره از جنبه‌های خاصی، سوره بسیار مهمی است که در ادامه تفسیر آن گفته خواهد شد.

حضرت آیت‌الله شفیعی در بیان شأن نزول این سوره گفت: این سوره درباره ابولهب است که دشمن‌ترین دشمنان پیامبر(ص) و دین اسلام بود. پیامبر اسلام که فعالیت‌های خود را آغاز کرد، ابولهب به مخالفت برخاست و مخالفت‌های او به قدری علیه اسلام شدید بود که خداوند متعال با ذکر نام، او را رد می‌کند. خداوند متعال در سراسر قرآن نام هیچ کس را ذکر نمی‌کند و هر کس را می‌خواست مذمت کند، با لقب و وصفی او را مذمت می‌کند، تنها کسی که با اسم یاد شده و مورد لعنت قرار گرفته ابولهب است و این دلیل بر این است که عداوت ابولهب علیه اسلام بیش از همه بود.

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن ادامه داد: ابولهب یکی از ده فرزند حضرت عبدالمطلب و عموی پیامبر(ص) است. نام اصلی او هم عبدالعزی است. نظر به اینکه پوست او سرخ و سفید بود، او را ابولهب می‌نامیدند. لهب یعنی شعله آتش؛ یعنی کسی که صورتش مانند آتش می‌درخشید. ابولهب با آغاز رسالت پیامبر(ص) تصمیم گرفته بود هر جا که ایشان برای دعوت مردم به دین اسلام برود کار پیامبر(ص) را از بین ببرد. نقل شده است هنگامی که پیامبر(ص) رسالت خود را تبلیغ می‌کرد او به دنبال ایشان رفت و به مردم می‌گفت سخنان او را باور نکنید و دین جدید را تکذیب می‌کرد.

شأن نزول سوره تبت

این محقق دینی گفت: در اوایل بعثت، پیامبر(ص) بر فراز کوهی تشریف بردند و یکی یکی اقوام مکه را فراخواندند. آنها پیغمبر را می‌شناختند او اشرف افراد بود. ایشان فرمود: اگر به شما بگوییم دشمنی امشب می‌خواهد به شما شبیخون بزند، سخن مرا باور می‌کنید؟ همه گفتند: ما از تو دروغی نشنیده‌ام تو صادق و امین هستی، پس سخنت را باور می‌کنیم. حضرت محمد(ص) فرمود: حال که سخن مرا باور می‌کنید، من پیامبر خدا هستم، بیایید وحدانیت خدا را از من بپذیرد. پس از آن یک دفعه از دور پیامبر پراکنده شدند. در این میان ابولهب خطاب به پیامبر(ص) فریاد زد: ما را دعوت کرده‌ای از این سخنان به ما بگویی «تباً لک»(یعنی دستهایت بریده باد). ابوجهل نیز سنگی برداشت و به سمت پیامبر(ص) پرتاب کرد.

حضرت آیت‌الله شفیعی ادامه داد: به مناسبت اینکه ابولهب آن سخن را گفت؛ خداوند نیز فرمود: «تبت یدا ابولهب» یعنی دستان ابولهب بریده باد. این آیه در جواب سخن ابولهب است که به پیامبر(ص) گفت. ابولهب عموی پیامبر(ص) بود، قانون قبیله‌ای آن زمان ایجاب می‌کرد ابولهب به حمایت از پیامبر(ص) برخیزد، اما نه تنها از برادرزاده‌اش دفاع نکرد، بلکه عداوت شدیدی علیه اسلام داشت.

در اسلام موضوع قوم و خویشی مطرح نیست؛ دین مطرح است

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن افزود: از این رو قرآن در این سوره به خطاب تند او را لعنت می‌کند. این مسأله از سوره تبت فهمیده می‌شود که در اسلام موضوع قوم و خویشی مطرح نیست؛ بلکه مسأله دین مطرح است. 

وی در ادامه بیان شأن نزول این سوره گفت: همسر ابولهب از خود ابولهب نسبت به اسلام تندتر بود؛ او خواهر ابوسفیان بود. شب‌ها او پشته خار جمع می‌کرد و بر سر راه پیامبر(ص) می‌ریخت. گفته شده یک بار برای آزار و اذیت پیامبر(ص) پشته خاری آورد، برای آنکه گره طنابی که با آن خارها را بسته بود، بازکند و بار را بر زمین بگذارد، طناب را به گردن انداخت که آن گره را باز کند. در این سوره به این موضوع اشاره شده: «و أمرأته حماله الحطب» این شأن نزول و داستان تاریخی این سوره است.