مسجد حضرت آیت الله شفیعی اهواز

حضرت آیت‌الله سیدعلی شفیعی، در جلسه تفسیر قرآن که شب گذشته، ۱۷ مردادماه برگزار شد، در ادامه تفسیر سوره «تبت» گفت: در جلسه قبل شرح حال ابولهب و شأن نزول این سوره گفته شد.

وی در بیان تفسیر آیه «تبت یدا أبی لهب وتب»، گفت: ترجمه آیه چنین است: بریده باد دست‌های ابولهب و مرگ بر او باد. خداوند متعال در سراسر قرآن هر کس را خواسته تهدید و لعن کند، با لقب و صفت از آن یاد کرده است؛ مگر ابولهب که نام صریح او در این سوره آمده است. این یک درس است که در اسلام قوم و خویشی مطرح نیست؛ بلکه معیارهای اسلامی مطرح است. 

حضرت آیت‌الله شفیعی توضیح داد: توضیح آنکه ابولهب عموی پیامبر(ص) است با این حال چون عداوت شدیدی نسبت به اسلام داشت، در این سوره به تندی لعن می‌شود. در اسلام اعتقادات مطرح است؛ نه قوم و خویشی. این مسئله‌ای است که متأسفانه الان میان مردم رواج دارد که به تشخص‌های غیرواقعی و قوم و خویشی توجه می‌کنند؛ در حالی که چیزهای دیگر مطرح است.

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن در ادامه با بیان اینکه نسبت‌ها در قیامت نیز مطرح نیست، افزود: قرآن می‌فرماید: «یَوْمَ یَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ، وَصَاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ»(عبس، ۳۴-۳۶) روز قیامت انسان از پدر و مادر و برادر و همسرش فرار می‌کند. بنابراین این منطق و فرهنگ باید تغییر کند که به جای معیارهای اسلامی به قوم و خویشی توجه شود. این یک درس است. 

ثروت هر چند زیاد باشد، در قیامت به درد انسان نمی‌خورد

وی در خصوص آیه «مَا أَغْنَى عَنْهُ مَالُهُ وَمَا کَسَبَ»، (مسد/۲) گفت: مالی که ابولهب به دست آورده است، او را بی‌نیاز نمی‌کند. در جنگ بدر، اشخاصی از مشرکان قریش می‌خواستند به جنگ با پیامبر(ص) بروند اما خود نمی‌رفتند؛ به اشخاصی پول می‌دادند و آنها را به جنگ می‌فرستادند. ابولهب چهارهزار درهم از کسی طلبکار بود، به او گفت: من این پول تو را می‌بخشم و تو به جای من به جنگ بدر برو. در این آیه به این داستان اشاره شده است. درهم و دینار و درآمدهای ابولهب به درد او نخورد. این هم درس دیگری است از قرآن که مال هر چند زیاد باشد، در قیامت به درد انسان نمی‌خورد.

حضرت آیت‌الله شفیعی ادامه داد: خداوند می‌فرماید: «سَیَصْلَى نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ»، (مسد/۳) در آینده نزدیک در آتشی می‌سوزد و گرفتار می‌شود و «وَامْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ»، (مسد/۴)(و زنش آن هیمه‏ کش [آتش فروز]) اینجا هم یک درس دیگر وجود دارد. ابولهب عموی پیامبر(ص) است و همسرش ام‌جمیل خواهر ابوسفیان بود. قاعده آن روز ایجاب می‌کرد که ابولهب از برادرزاده خود حمایت کند، چون در دوران جاهلیت قوم و خویشی بسیار مطرح بود اما ابولهب نه تنها از پیامبر(ص) حمایت نکرد بلکه به شدت علیه اسلام کار می‌کرد. می‌گویند بخشی از دشمنی‌های ابولهب در اثر وسوسه‌ها و القائات همسرش ام جمیل بود.

این محقق دینی افزود: ام جمیل چنانکه قرآن می‌فرماید پشته خار و هیزم جمع می‌کرد و بر سر راه پیامبر(ص) می‌ریخت تا پیامبر نتواند از خانه خود خارج شود. همان زنی که «حماله الحطب» است؛ هیزم جمع می‌کرد و سر راه پیامبر(ص) می‌ریخت. «فِی جِیدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ»، (مسد/۵) کلمه «جید» به معنای گردن است؛ اما نه همیشه گاه به معنای گلوبندی است که به گلوی زن باشد. در این آیه، خداوند به طعنه می‌فرماید: در گردن این زن طنابی بافته شده است. 

مؤلف کتاب بیان و تبیان در علوم قرآن اظهار کرد: ابولهب وقتی مرد گرفتار یک بیماری شد؛ به طوری که مردم از نزدیک شدن به او پرهیز می‌کردند و وقتی مُرد حاضر نشدند او را دفن کنند و پس از دو سه، روز او را به وسیله‌ای دفن کردند.

توجه به معیارهای اسلامی 

آیت‌الله شفیعی در پایان در خصوص درس‌های سوره «تبت» گفت: درس‌هایی از این سوره یاد می‌گیریم؛ یکی اینکه به جای قوم و خویشی معیارهای اسلامی مطرح است و یکی دیگر اینکه مرد باید صاحب اراده باشد و وسوسه‌های همسر مبادا او را تحت تأثیر قرار دهد؛ به گونه‌ای که در مورد ابولهب چنین شد و در دشمنی با اسلام تحت تأثیر قرار گرفت؛ زن گاه می‌تواند مرد را به قعر جهنم بفرستد و گاه می‌تواند او را به اعلی علیین بهشت برساند.