مسجد حضرت آیت الله شفیعی اهواز

سی و یکم شهریور، سالروز آغاز جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه نظام جمهوری اسلامی است که در سال 1358 با حمایت‌های همه جانبه دولت‌های جابر جهانی شروع شد و هشت سال با دلاورمردی‌های جوانان بی‌ادعای این مرز و بوم به طول انجامید بدون آنکه وجبی از خاک کشور تسلیم بیگانگان گردد. هشت سال دفاع مقدسی که هر روز آن شاهد حماسه‌ها و شگفتی‌ها بود و هر ساله از این روز تا یک هفته " هفته دفاع مقدس " شناخته می‌شود.در چنین ایامی همواره این سئوال مطرح می‌شود که چه عواملی باعث شد سرنوشت کشور ما در این نبرد نابرابر این گونه رقم بخورد؟ مسلما، فرهنگ شهادت طلبی به عنوان کارآمدترین و موثرترین عنصر در پیشبرد اهداف و حفظ ارزش‌ها و مقابله با دشمنان داخلی و خارجی مطرح بوده است و این فرهنگ در دفاع مقدس به عنوان سند مقاومت و مظلومیت ایرانیان در خاطره تاریخ ثبت و ضبط است.

تاثیر شگرف فرهنگ پربار شهادت در گستره جهان بینی اسلام ناب محمدی(ص) از جلوه‌های ممتاز برخوردار است. فرایند این تاثیر در حوزه‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، نظامی و اقتصادی قابل مشاهده است. یافته‌ها و دستاوردهای تاریخی از صدر اسلام تاکنون، بیانگر این واقعیت است که فرهنگ شهادت طلبی به عنوان کارآمدترین و موثرترین عنصر در پیشبرد اهداف و حفظ ارزش‌ها و مقابله با دشمنان داخلی و خارجی مطرح بوده است. فرهنگ شهادت طلبی یعنی باور به خدا و معاد، اعتقاد راسخ بر درستی و بر حق بودن راه اسلام ناب محمدی(ص)، ایستادگی در مقابل دشمن، ایثار و فداکاری جهت حفظ ارزش‌های انقلاب و اسلام ناب، خستگی ناپذیری و اعتقاد به پیروزی یا شهادت راه خدا. خداوند در آیات مبارک قرآن می‌فرماید: قل لن یصیبنا الا ما کتب‌الله لنا هو مولینا و علی‌الله فلیتوکل المومنون. قل هل تربصون بنا الا احدی الحسنیین. بگو: هرگز به ما جز آنچه خدا برای ما مقرر داشته نمی‌رسد، او مولای ماست و مومنان باید بر خدا توکل کنند. بگو: آ یا برای ما جز یکی از این دو نیکی (پیروزی یا شهادت) را انتظار می‌برید؟

امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی بر این عقیده بودند که: ما بندگان خدا هستیم و در راه او، سبیل او حرکت می‌کنیم و پیشروی می‌کنیم. اگر شهادت نصیب شد، سعادت است و اگر پیروزی نصیب شد، سعادت است و ملتی که با فرهنگ شهادت طلبی آراسته شده، شکست ناپذیر است. از این روست که فرهنگ شهادت طلبی دفاع مقدس به عنوان سند مقاومت و مظلومیت ایرانیان در خاطره تاریخ ثبت و ضبط است. سند مقاومت از این رو که دشمن تا بن دندان مسلح به اتکای همه قدرت‌های مستکبر و زورگو برای محو ارزش‌های ملتی برآمده بود که مدت زیادی از پیروزی انقلاب بزرگ آنها سپری نشده بود. هنوز شرایط انقلابی و عوارض آن بر فضای ایران مستولی بوده و کشور در شرایط آمادگی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نبود که با تهاجم همه جانبه به کشور جنگی ناخواسته و نابرابر بر ملت ایران تحمیل شد. مقاومت همه جانبه و رشادتهای آحاد مردم در قالب نیروهای مردمی بسیجی و حماسه آفرینی سپاه وجهاد و ارتش رکورد جدید از مقاومت را بر جای گذاشت. سند مظلومیت از این رو که این جنگ نابرابر بود و ایران نه از توان دفاعی لازم برخوردار بود و نه شرایط خاص کشور اجازه تجهیز قوا را برای یک جنگ تمام عیار می‌داد. از طرف دیگر به دلیل رعایت اخلاق و موازین انسانی اساساً ما در برنامه‌های دفاعی خود نمی‌توانستیم از شیوه‌های دشمن مانند بمباران مدارس، مناطق مسکونی، بیمارستانها و ایجاد رعب و وحشت برای مردم بهره بگیریم. از همین رو دفاع مقدس سند مظلومیت ملتی بود که با دست خالی و با توکل بر خدا بر همه کفر و الحاد که در قالب ارتش بعثی نمود پیدا کرده بودند پیروز شد. 8 سال دفاع مقدس وعملیات رزمندگان اسلام با همه فراز و فرودش به خلق فرهنگی غنی منجر شد، همان تفکری که به عنوان فرهنگ شهادت از آن نام برده می‌شود.

در مکتب توحید، آن چیزی دارای ارزش و ماندگاری است که در راه خدا و برای خدا شکل گیرد. هر مقدار از عمر انسان که برای خدا صرف شود. هر کاری که برای خدا انجام گیرد، مالی که در این راه هزینه شود. از ارزش واقعی و ماندگاری برخوردار است و در این راستا هرچه انجام کاری برای خدا سخت‌تر و نیت خالص‌تر باشد ارزش و اثر آن بیشتر است. بنابراین هرگونه اهتمام و تلاش در راه خدا مصداق جهاد فی سبیل‌الله است.

در این مکتب، از خود گذشتگی در راه خدا و دفاع از حق در بالاترین حد، ارزشگذاری شده است و فرهنگ ایثارگری و شهادت طلبی در متن اسلام از درخشش و ویژگی برجسته‌ای برخوردار است.دستاورد اساسی حضرت امام خمینی در رهبری انقلاب اسلامی، احیاء اسلام ناب محمّدی(ص) و مهمترین ویژگی آن احیاء فرهنگ شهادت و ایثارگری بود. با مروری گذرا در فرایند نهضت امام خمینی و قوام نظام اسلامی به خوبی می‌توان دریافت که اگر فرهنگ شهادت طلبی و ایثارگری نبود، نه انقلاب به پیروزی می‌رسید و نه نظام اسلامی دوام می‌یافت، همانگونه که در صدر اسلام نیز اگر این ویژگی نبود نه اسلام شکل گرفته بود و نه دوام می‌یافت.لذا شهادت و ایثارگری سکه پربهایی است که در یک روی آن باید والاترین ارزشهای الهی را مشاهده کرد و در روی دیگر آن دستاوردها و آثار و برکات بی‌بدیل را.

شهید در لغت به معنی گواه، حاضر، ناظر و... و در اصطلاح دینی به کسی اطلاق می‌شود که با انتخاب آگاهانه، و بر اساس حجت شرعی، در راه خدا به شهادت می‌رسد و شهادت از برترین واژه‌های فرهنگ اسلامی و از مقدّس‌ترین مفاهیم معارف الهی است. شهادت اوج کمال انسان است، آنگاه که انسان تمام هستی خود را یکجا نثار معبود می‌کند و قطره وجودش به دریای بیکران هستی مطلق می‌پیوندد.رسول خدا صلی‌الله علیه و آله فرمود:"فوق کلّ ذی برٍّ برٌّ حتی یقتل فی سبیل اللّه، فاذا قُتِلَ فی سبیل‌الله فلیس فوقه برّ؛(1) بالاتر از هر خیر و نیکی، خیر و نیکی وجود دارد تا انسان در راه خدا کشته شود که بالاتر از کشته شدن در راه خدا، خیر و نیکی یافت نشود."

درک مقام شهید در حالت عادی از توان و ظرفیت فهم ما خارج است و تنها منبع وحی الهی است که شمه‌ای از این مقام را برای ما بازگو فرموده است: «ولاتقولوا لِمَن یقتَلُ فی سَبیل‌الله اَموات بل احیاء ولکن لاتشعرون؛(2) برای کسانی که در راه خدا کشته می‌شوند نگویید مردگانند (کلمه اموات را درباره شهدا به کار نبرید) بلکه آنها زنده اند، لکن شما درک نمی‌کنید."این آیه ضمن آن که بر زنده بودن شهدا تاکید می‌ورزد، درک این مقام را از حیطه شعور و فهم بشر در این دنیا خارج می‌شمارد. در حالی که در آیه فوق از به کار بردن تعبیر اموات در مورد شهدا نهی می‌کند، در آیه‌ای دیگر از پندار مرده بودن آنان نیز نهی فرموده است که نه فقط به زبان نگویید آنها مرده‌اند بلکه به دل نیز راه ندهید."ولا تحسبنَّ الّذین قُتِلوا فی سَبیل‌الله امواتاً بل احیاءٌ عند ربّهم یرزقون؛(3) کسانی را که در راه خدا کشته شده‌اند مرده می‌پندارید، بلکه زنده‌اند و نزد پروردگارشان روزی داده می‌شوند".

امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه در این زمینه می‌فرماید: «اگر نبود در شان و عظمت شهدای معظم فی سبیل‌الله جز این آیه کریمه، که با قلم قدرت غیب بر قلب مبارک نورانی سید رسل صلی‌الله علیه و آله و سلّم نگاشته و پس از تنزل مراحلی به ما خاکیان صورت کتبی آن رسیده است، کافی بود که قلمهای ملکوتی و مُلکی شکسته شود و قلبهای ماورای اصفیاءاللّه از جولان در حول آن فرو بسته شود. ما خاکیان محجوب یا افلاکیان چه دانیم که این «ارتزاق عند الرّب شهدا» چی است. چه بسا مقامی باشد که خاص مقربان درگاه او جلّ و علا و وارستگان از خود و ملک هستی باشد، پس مثل من وابسته به علائق و وامانده از حقایق چه گویم و چه نویسم، که خاموشی بهتر و شکستن قلم اولی است(4).امام خمینی همچنین پیرامون نکاتی از همین آیه می‌فرماید: "در این آیه کریمه بحث در زندگی پس از حیات دنیا نیست که در آن عالم همه مخلوقات دارای نفس انسانی به اختلاف مراتب از زندگی حیوانی و مادون حیوانی تا زندگی انسانی و مافوق آن زنده هستند، بلکه شرف بزرگ شهدای در راه حق، حیات عند الرّب» و ورود در «ضیافه اللّه» است.این حیات و این ضیافت را با قلمهای شکسته‌ای مثل قلم من نمی‌توان توصیف و تحلیل کرد، این حیات و این روزی غیر از زندگی در بهشت و روزی در آن است. این لقاء‌الله و ضیافه‌الله می‌باشد. آیا این همان نیست که برای صاحبان نفس مطمئنه وارد است «فادخلی فی عبادی و ادخلی جنّتی» که فرد بارز آن سید شهیدان سلام‌الله علیه است." (5)"

وظیفه جامعه نسبت به زنده نگه داشتن فرهنگ شهادت طلبی

از آنجا که شهید برای خدا و در راه خدا، هستی خود را برای نجات و سعادت جامعه فدا می‌نماید، هر چند پاداش اصلی خود را از خداوند دریافت می‌کند، اما بنابر حکم عقل، جامعه نیز به لحاظ حقی که شهید بر گردن آنان دارد، مدیون شهید است و باید با تمام وجود دَین خود را در قبال شهید ایفاء نماید. زنده نگهداشتن یاد و نام شهید و بزرگداشت زمان و مکان شهادت و مدفن او و الگوسازی از شخصیت و سیره زندگی و حماسه ایثارگرانه شهید، بخشی از وظائف جامعه نسبت به شهید می‌باشد. فایده انجام این نوع وظائف عمدتاً به خود مردم باز می‌گردد و در حقیقت این ما هستیم که نیازمند شهدا هستیم نه آن که شهدا نیازمند بزرگداشت ما باشند. اجر و مقامی که شهدا نزد پروردگارشان دارند با بزرگداشت یا غفلت مردم از آنان کم و زیاد نمی‌شود. بزرگداشت و تکریم شهید در جامعه یعنی بزرگداشت و تکریم فرهنگ شهادت و تمام نیکی‌ها و ترویج روحیه ایثارگری و فداکاری برای ارزشها و دفاع از جامعه و سرزمین اسلامی. فرهنگ و روحیه‌ای که قوام و بقاء جامعه و نظام و سرزمین اسلامی، همواره نیازمند به آن می‌باشد. و این مطلبی است که تمام ملل و کشورها در چارچوب جهان بینی و ارزشهای خود به منظور حفظ استقلال و دفاع از موجودیتشان در برابر بیگانگان و مهاجمان مورد توجه و اهتمام جدی آنان قرار دارد.

خانواده شهدا از جهات مختلف، دارای مقام و منزلت ویژه‌ای در پیشگاه خداوند و در نظام و جامعه اسلامی می‌باشند. پدر و مادر شهید با توجه به این که معمولاً بیشترین نقش را در تربیت شهید ایفاء و با داشتن بیشترین علاقه به فرزند خود او را تقدیم خدا کرده‌اند از ارزش والایی برخوردار می‌باشند. والدین، مخصوصاً مادر، بطور طبیعی آنچنان علاقه‌ای به فرزند خود دارند که عادتاً برای حفظ فرزندشان حاضرند همه چیز خود را فدای او کنند و می‌توان گفت والدین، فرزند خود را از جان خود بیشتر دوست می‌دارند. این بیت از شعر سعدی بهترین توصیف حالت بدرقه والدین به هنگام عزیمت فرزندانشان به سوی جبهه است.

در رفتن جان از بدن گویند هر نوعی سخن

من خود به چشم خویشتن دیدم که جانم می‌رود

بنابر این والدین مخصوصاً آنانی که با طیب خاطر و بر اساس اعتقادشان فرزندانشان را از زیر قرآن عبور داده و بعد از شهادت آنان نیز صبورانه، رضایت خود را در برابر تقدیر الهی ابراز و از این که خداوند این افتخار را نصیب آنها فرموده خود را سربلند و مفتخر می‌بینند، شاهدان عینی فرهنگ شهادت و ایثار و ره یافتگان وصال حقند.

منزلت بی‌مانند ایثارگران در مکتب وحی

آیات فراوان قرآن و احادیث بسیار زیاد معصومین علیهم السلام پیرامون رزمندگان راه خدا بیانگر جایگاه رفیع و بی‌نظیر آنان است. برای نمونه این آیه را مرور می‌کنیم:"انّ‌الله اشتری من المومنین انفسهم و اموالهم، بانَّ لَهُمُ الجَنَّهَ، یقاتِلُونَ فی سبیل اللّهِ، فَیقتلون و یقتلون، وعداً علیه حقّاً فی التّوریه و الانجیل و القرآن، و من اوفی بعهده من اللّهِ، فاستبشروا ببیعکم الّذی بایعتُم بِهِ، وَ ذلِکَ هُوَ الَفوز العظیم؛(6) همانا خدا(مشتری) از مومنان جان، مالشان را به بهای بهشت خریداری کرد. آنان در راه خدا می‌جنگند و می‌کشند و کشته می‌شوند. این در تورات و انجیل و قرآن وعده حقی بر عهده خداست و چه کسی از خدا بر عهدخویش وفادارتر است؟ پس به این معامله‌ای که با خدا کرده اید شاد باشید و این همان کامیابی بزرگ است". دقت در آیه مذکور و ملاحظه ویژگیهای مشتری، بایع، ثمن و مثمن که به عنوان یک پیمان از سوی خدا مطرح شده و سند آن را نیز بزرگترین کتابهای آسمانی یعنی تورات و انجیل و قرآن قرار داده و بر وفای بر این عهد تاکید نموده و آن را فوز عظیم دانسته است، افقهای شگفت انگیزی را به روی انسان می‌گشاید.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1- وسائل الشیعه، ج 11، ص 10، ح 21.

2- سوره بقره، آیه 154.

3- سوره آل عمران، آیه 169.

4- صحیفه امام، ج 20، ص 101

5-همان، ج 18، ص 325.

6- سوره توبه، آیه 111.

*فرهنگ شهادت طلبی به عنوان کارآمدترین و موثرترین عنصر در پیشبرد اهداف و حفظ ارزش‌ها و مقابله با دشمنان داخلی و خارجی مطرح بوده است و این فرهنگ در دفاع مقدس به عنوان سند مقاومت و مظلومیت ایرانیان در خاطره تاریخ ثبت و ضبط است

*امام خمینی(ره) بنیانگذار جمهوری اسلامی بر این عقیده بودند که: ما بندگان خدا هستیم و در راه او، سبیل او حرکت می‌کنیم و پیشروی می‌کنیم. اگر شهادت نصیب شد، سعادت است و اگر پیروزی نصیب شد، سعادت است و ملتی که با فرهنگ شهادت طلبی آراسته شده، شکست ناپذیر است

*شهادت و ایثارگری سکه پربهایی است که در یک روی آن باید والاترین ارزشهای الهی را مشاهده کرد و در روی دیگر آن دستاوردها و آثار و برکات بی‌بدیل را

*زنده نگهداشتن یاد و نام شهید و بزرگداشت زمان و مکان شهادت و مدفن او و الگوسازی از شخصیت و سیره زندگی و حماسه ایثارگرانه شهید، بخشی از وظائف جامعه نسبت به شهید می‌باشد